Na podstawie rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r., w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, decydujących o zaliczeniu zakładu do zakładu o zwiększonym  lub  dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 138), po zastosowaniu zasady sumowania zgodnie z pkt. 2 załącznika do przedmiotowego rozporządzenia Baza Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim jest zakładem o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (ZZR). Dolnośląski Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej we Wrocławiu decyzją nr 617/11 z dnia 27 lipca 2011 r. zmienił kwalifikację Bazy Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim z zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (ZDR) na zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej  awarii przemysłowej (ZZR). Krajowe rozwiązania w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, ustanowione w ustawie Prawo ochrony środowiska, potwierdzają wdrożenie do prawodawstwa polskiego wymagań zawartych m.in. w Dyrektywie Seveso III, będącej podstawą regulacji prawnych w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym. Tym samym, na prowadzącym zakład spoczywają obowiązki wynikające z ustawy Prawo ochrony środowiska, (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r., poz. 1219) w szczególności:

• obowiązek ochrony środowiska przed awariami (art. 244 POŚ);
• zapewnienie, aby zakład był zaprojektowany, wykonany, prowadzony i likwidowany w sposób zapobiegający awariom przemysłowym i ograniczający ich skutki dla ludzi i środowiska (art. 249 POŚ);
• obowiązek zgłoszenia zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej oraz przekazania do wiadomości wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska (art. 250 POŚ);
• obowiązek sporządzenia programu zapobiegania awariom, wdrażanego za pomocą systemu zarządzania bezpieczeństwem, gwarantującego odpowiedni do zagrożeń poziom ochrony ludzi i środowiska, stanowiącego element ogólnego systemu zarzadzania zakładem (art. 251 POŚ),
• obowiązek opracowania i wdrożenia systemu zarządzania bezpieczeństwem, gwarantującego odpowiedni do zagrożeń poziom ochrony ludzi i środowiska, stanowiącego element ogólnego systemu zarządzania zakładem (art. 252 POŚ),

Zgodnie z intencją ustawodawcy wyżej wymienione obowiązki spoczywające na prowadzącym zakład zostały zrealizowane, zaś dokumentacja wynikająca z ustawy Prawo ochrony środowiska – przekazana Komendantowi Powiatowemu Państwowej Straży Pożarnej w Oleśnicy oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska we Wrocławiu.

Przedmiotem działalności Bazy Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim jest:

• przyjmowanie paliw dostarczanych do bazy drogą kolejową,
• przeładunek paliw z cystern kolejowych do zbiorników magazynowych za pomocą własnych urządzeń przeła­dunkowych,
• magazynowanie paliw płynnych w zbiornikach magazynowych,
• przeładunek paliw ze zbiorników magazynowych do cystern drogowych i kolejowych.

Paliwo lotnicze JET-A1 jest łatwopalną cieczą (Flam. Liquid 3 H226). Dla człowieka stwarza następujące zagrożenia: działa drażniąco na skórę Skin Irrit 2 (H315), spowodowane aspiracją Asp. Tox. 1 (H304 Połknięcie i dostanie się przez drogi oddechowe może grozić śmiercią). Może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy (STOT Single Exp.3 H336).  Jest niebezpieczny dla środowiska wodnego Aquatic Chronic 2 (H411 Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki). Podczas stosowania urządzeń wysokociśnieniowych może dojść do wstrzyknięcia przezskórnego. Rozlanie substancji powoduje powstawanie śliskich powierzchni. Zwroty wskazujące na środki ostrożności: P102 Chronić przed dziećmi; P210 Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł zapłonu, palenie wzbronione; P280 stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ ochronę oczu/ ochronę twarzy, P301+P310 w przypadku połknięcia natychmiast skontaktować się z ośrodkiem zatruć/ lekarzem; P331 Nie wywoływać wymiotów; P501 Zawartość/ pojemnik usuwać do miejsca składowania odpadów. NDS wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) – jako suma iloczynów stężeń
i współczynników rakotwórczości 9-ciu rakotwórczych WWA: 0,002 mg/m³. NDS _Nafta 100 mg/m³,
NDS _Siarkowodór 7 mg/m³. DNEL _konsument (doustnie): 19 mg/kg/24h.

Jest to bezbarwna lub jasnożółta ciecz. Jej zapach nie jest określony. Temperatura wrzenia i zakres temperatur wrzenia: 150- 290^oC. Temperatura zapłonu >38^oC. Gęstość względna (w 15^oC): 0,775 – 0,840 g/cm³. Temperatura samozapłonu: 200^oC.

Substancje znajdujące się w Bazie Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim stwarzają przede wszystkim zagrożenie pożarowe. Ich pary w określonych warunkach mogą tworzyć z powietrzem mieszaniny wybuchowe. W przypadku pożaru należy unikać wdychania produktów spalania, gdyż mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia. Szkodliwe oddziaływanie substancji możliwe jest wyłącznie podczas bezpośredniego kontaktu z nimi.

Zgodnie z przyjętą metodologią określania zagrożeń generowanych w terenowych jednostkach organizacyjnych PERN S.A., w Bazie Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim, spośród najgroźniejszych, reprezentatywnych scenariuszy awarii wyróżnia się:

• Przepełnienie cysterny kolejowej paliwem lotniczym,
• Przepełnienie podziemnego zbiornika magazynowego podczas operacji napełniania,
• Rozszczelnienie rurociągu technologicznego i/lub armatury technologicznej między obiektami,
• Awaria pompy technologicznej (rozszczelnienie/uszkodzenie) w pompowni centralnej,
• Oddziaływanie od pożaru na stanowisku załadunkowo-rozładunkowym cystern kolejowych,
• Oddziaływanie od pożaru na stanowisku załadunku cystern drogowych.

We wszystkich scenariuszach strefa zagrożenia promieniowaniem cieplnym od pożaru powierzchniowego, dla wartości promieniowania na poziomie 4 kW/m² (wartość dla ludzi skutkuje bólem przy narażeniu dłuższym niż 20 sekund) – nie wykroczyła poza obszar bazy. Oznacza to, że strefa niebezpiecznego oddziaływania awarii możliwych do wystąpienia na terenie Bazy Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim nie wykracza poza jej obszar.

Baza Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim jest zakładem bezpiecznym – wszystkie wartości ryzyka zredukowanego znajdują się w obszarze ryzyka akceptowalnego, co wykazane zostało w Programie Zapobiegania Awariom. Najwyższy poziom ryzyka występuje w przypadku rozszczelnienia rurociągu technologicznego międzyobiektowego, dla którego wartość określona została na poziomie 4,8*10^-6­­­ oznaczająca możliwość wystąpienia takiego zdarzenia jako „bardzo rzadko”.

Prowadzący zakład dołożył wszelkich starań, aby zakład zaliczony do kategorii zakładów zwiększonego ryzyka – tj. Baza Paliw nr 19 w Grabownie, pomimo stosunkowo dużych ilości magazynowanych paliw (substancji niebezpiecznych, w ilości przekraczającej wartości progowe dla ZZR) w jak najmniejszym stopniu wpływał na zagrożenia bezpieczeństwa właściwej miejscowo społeczności lokalnej. Przeprowadzona, gruntowna analiza zagrożeń możliwych do wystąpienia na terenie bazy oraz rozwinięte, szczegółowe analizy zdarzeń reprezentatywnych (awarii) potwierdzają, że zakład – Baza Paliw Nr 19 Grabownie Wielkim nie stanowi zagrożenia dla mieszkańców najbliżej położonych wsi tj. Grabowno Wielkie, Grabowno Małe, Strzelce, Holendry oraz Bukowinka. Scenariusze potencjalnych zdarzeń awaryjnych dowodzą, że nawet w przypadku najgroźniejszych zdarzeń (Worst Case Scenario) zasięg zagrożenia nie będzie obejmować obszarów położonych poza terenem bazy. Zastosowane rozwiązania organizacyjne i techniczne oraz systematycznie podnoszona świadomość zagrożeń wśród pracowników zatrudnionych w bazie umożliwiła sprowadzenie ryzyka powstania poważnej awarii przemysłowej (ryzyko pierwotne) do poziomu powszechnie akceptowalnego.

Konkludując, najbliżej położone zabudowania (w tym osoby), obiekty użyteczności publicznej, inne zakłady przemysłowe, ośrodki edukacyjne (jednostki organizacyjne oświaty), ośrodki pomocy społecznej, zakłady opieki zdrowotnej oraz inne podmioty i instytucje służące społeczeństwu nie mogą zostać dotknięte skutkami takich awarii, ponieważ zagrożenie nie przeniesie się poza teren Bazy Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim.

Na ternie Bazy Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim alarmowanie odbywa się przy użyciu syren alarmowych, wewnętrznej sieci łączności telefonicznej, urządzeń zapewniających łączność ze stanowiskiem kierowania właściwej miejscowo Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w Oleśnicy.

OSTRZEGANIE SPOŁECZEŃSTWA O WYSTĄPIENIU AWARII REALIZOWANE JEST POPRZEZ AKUSTYCZNY SYGNAŁ ALARMOWY TJ. MODULOWANY DŹWIĘK SYRENY W OKRESIE TRZECH MINUT.

Ostrzeganie o zaistniałej awarii rozpoczyna się praktycznie w chwili zauważenia przez dowolnego pracownika lub inną osobę przebywającą na terenie bazy paliw lub w jej bezpośrednim sąsiedztwie sytuacji mogącej spowodować awarię (wyciek, pożar lub inne miejscowe zagrożenie) instalacji technologicznej, magazynowej lub środka transportu służącego do przewozu paliw płynnych.  Ostrzeganie to w pierwszej kolejności dotyczyć będzie osób przebywających w bezpośrednim sąsiedztwie zaistniałego zdarzenia, które alarmowane będą ustnie.

Każda osoba będąca świadkiem zdarzenia powiadamia o nim Stanowisko Dyspozytorskie Bazy Paliw nr 19.

Stanowisko Dyspozytorskie

przyjmuje informacje telefoniczne pod nr: 71 315 78 44 – czynny całą dobę

39 42 – wewnętrzny numer alarmowy, czynny całą dobę

Dodatkowo informację o zdarzeniu można przekazać na niżej wymienione numery:

• 509 661 740                           (numer komórkowy kierującego zakładem);
• 71 315 78 44 wew. 39 39    (numer wewnętrzny kierującego zakładem);
• 695 905 650                           (numer komórkowy Służby Ochrony Naftor, czynny całą dobę);

Pracownik Stanowiska (Dyspozytor Bazy Paliw lub osoba go zastępująca) przekazuje informację o zdarzeniu Koordynatorowi Bazy Paliw (lub osobie go zastępującej), który po jej potwierdzeniu identyfikuje rodzaj awarii, miejsce jej powstania, zasięg i kierunki rozprzestrzeniania się zagrożenia oraz potencjalne skutki awarii.

W przypadku zaistnienia pożaru, wybuchu lub wycieku albo innego zagrożenia dla osób lub środowiska alarm o zagrożeniu w Bazie Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim ogłaszany jest przez syreny alarmowe sygnałem modulowanym trwającym 3 minuty, natomiast odwołanie alarmu – dźwiękiem ciągłym trwającym 3 minuty (dla odróżnienia od alarmu próbnego lub związanego z prowadzonymi ćwiczeniami, którego długość nie przekracza kilkunastu do kilkudziesięciu sekund).

Informacja o zdarzeniu przekazana zostanie telefonicznie do:

• Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w Oleśnicy na numer 71 314 20 91 w 12 (Stanowisko Kierowania Komendanta Powiatowego PSP w Oleśnicy) lub na numer 998;
• Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska na numer 71 327 30 00.

Do uruchomienia syreny alarmowej upoważniony jest każdy pracownik zatrudniony w bazie, który zauważy awarię.

Sposób ogłoszenia alarmów przedstawia tabela poniżej.

Wraz z uruchomieniem syreny alarmowej podawany jest meldunek do najbliższej jednostki ochrony przeciwpożarowej – Państwowej Straży Pożarnej 998.

Po ogłoszeniu alarmu wszystkie osoby przebywające na terenie bazy obowiązane są podporządkować się poleceniom wydawanym przez kierującego działaniami z zakresu zwalczania pożaru i ewakuacji pracowników, a po przyjeździe zewnętrznych jednostek ochrony przeciwpożarowej – Kierującemu Działaniami Ratowniczymi.

Decyzję o ewentualnej ewakuacji okolicznych mieszkańców podejmuje właściwy terytorialnie organ administracji publicznej.

Jeśli zachodzi potrzeba komunikaty dla społeczeństwa mogą być podawane przez Państwową Straż Pożarną, policję, a także organy właściwe do spraw zarządzania kryzysowego za pośrednictwem własnych urządzeń, za pośrednictwem środków masowego przekazu lub w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie.

Używane na terenie zakładu sygnały alarmowe mają wyłącznie pomocniczy charakter i służą przede wszystkim poinformowaniu pracowników zakładu o zagrożeniu i koniczności ograniczenia jego skutków, a także podjęciu działań z zakresu zwalczania pożaru i ewakuacji pracowników. Każdorazowe uruchomienie syreny alarmowej w zakładzie (w cyklu trzyminutowym), związane z wystąpieniem poważnej awarii przemysłowej lub zdarzeniem o znamionach poważnej awarii przemysłowej, wiąże się z jednoczesnym przekazaniem informacji o zdarzeniu do właściwych miejscowo organów, w szczególności Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Uruchomienie syren alarmowych w Bazie Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim, odbywa się niezwłocznie po wystąpieniu zagrożenia, celem ograniczenia do minimum jego skutków.

UWAGA: Syreny alarmowe podlegają również okresowym kontrolom i sprawdzeniom poprawności działania. Alarmy próbne i sprawdzające nie podlegają wcześniejszym zgłoszeniom do właściwych terytorialnie organów administracji publicznej.

Właściwe terytorialnie organy administracji publicznej mogą we własnym zakresie podejmować decyzje o wprowadzeniu lub ogłoszeniu sygnału alarmowego lub komunikatu ostrzegawczego, a także o ich odwołaniu.

W przypadku każdego alarmu należy bezwzględnie podporządkować się służbom porządkowym, w szczególności Kierującemu Działaniami Ratowniczymi z ramienia Państwowej Straży Pożarnej oraz Policji.

Poglądowy schemat alarmowania i przekazywania informacji o zdarzeniu przedstawia rysunek poniżej. Linie ciągłe oznaczają obligatoryjny przepływ informacji, linie przerywane obrazują komunikację warunkową – fakultatywny przepływ informacji (tj. w zależności od rodzaju zdarzenia i oceny kierującego zakładem). Służby, inspekcje i straże porozumiewają się pomiędzy sobą na podstawie odrębnych regulacji (telefonia komórkowa, łączność radiowa, np. kanał dowodzenia i współdziałania, grupa „ratunek” lub inny sposób).

W przypadku ogłoszenia alarmu o pożarze, wybuchu lub innym miejscowym zagrożeniu na terenie Bazy Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim oczekuje się współpracy pomiędzy społecznością lokalną, zamieszkującą tereny wokół Bazy Paliw a organami uprawnionymi do kierowania działaniami ratowniczymi (jednostkami organizacyjnymi ochrony przeciwpożarowej) oraz policją. Organy administracji publicznej informują zagrożone osoby o wystąpieniu awarii, z uwzględnieniem poniższych informacji:

• Nie zbliżaj się do rejonu zagrożenia;
• Schroń się w najbliższym budynku i nie opuszczaj go do czasu otrzymania komunikatu zezwalającego na opuszczenie budynku;
• Przebywając na terenie otwartym:
  • Zwróć uwagę na kierunek wiatru;
  • Opuść zagrożony teren prostopadle do kierunku wiatru;
  • Postępuj zgodnie z poleceniami zawartymi w komunikatach radiowych, telewizyjnych lub przekazywanych przez ruchome środki nagłaśniające;
  • Chroń drogi oddechowe, o ile to możliwe wykonaj filtr ochronny z dostępnych materiałów (w miarę możliwości przygotuj wilgotne tampony lub chusty na nos i usta, zwilżając je roztworem wodnym sody oczyszczonej bądź wodą);
• Unikaj kontaktu z produktami rozkładu termicznego/dymem;
• Nie utrudniaj dojazdu ekipom ratowniczym do Bazy Paliw;
• Nie wchodź w obszar wysokiego zadymienia;
• Przebywając w pomieszczeniu, domu, biurze, sklepie itd.:
  • Zabierz do  mieszkań dzieci i osoby niepełnosprawne, a zwierzęta gospodarcze zamknij w ich pomieszczeniach;
  • Zawiadom sąsiadów o zdarzeniu; w razie potrzeby zaopiekuj się osobami postronnymi;
  • Zaopiekuj się osobami niepełnosprawnymi i starszymi oraz niepełnoletnimi;
  • Włącz telewizor lub radioodbiornik na częstotliwość stacji lokalnej;
  • Wysłuchaj nadawanych komunikatów i zasad postępowania w zaistniałej sytuacji;
  • Bezwzględnie wykonaj przekazywane polecenia wydawane przez lokalne władze lub służby ratownicze;
  • Wygaś i nie używaj otwartych źródeł ognia (junkersy, piece, papierosy itp.);
  • Pozamykaj drzwi i okna oraz uszczelnij otwory okienne i wentylacyjne oraz drzwi mokrym papierem, tkaniną lub taśmą klejącą, izolacyjną);
  • Przygotuj środki ochrony dróg oddechowych, wykonać filtr ochronny z dostępnych materiałów (zwilżona w wodzie lub w wodnym roztworze sody oczyszczonej chusteczka, tampon, ręcznik, szalik itp.) oraz założyć je jak zajdzie potrzeba;
  • Przygotuj się do ewentualnej ewakuacji (przygotować niezbędny bagaż, zapas żywności, leki, dokumenty osobiste, latarkę itp.);
  • Zabezpiecz produkty żywnościowe i przygotuj zapas wody;
  • Po ogłoszeniu komunikatu o ewakuacji wyłącz wszystkie urządzenia elektryczne, zabierz przygotowany bagaż, zamknij mieszkanie i udaj się we wskazane miejsce;
• Zachowaj spokój i oddal się od miejsca zadymienia możliwie najkrótszą drogą;
• Stosuj się do poleceń prowadzących działania ratowniczo-gaśnicze i porządkowe;
• Udziel informacji kierującemu działaniami ewakuacyjnymi o osobach wymagających pomocy przy ewakuacji.

Produkcja, przetwarzanie, transport lub magazynowanie niebezpiecznych (łatwopalnych, wybuchowych, toksycznych, niebezpiecznych dla środowiska) substancji chemicznych w dużych ilościach stwarza potencjalne zagrożenie związane z ich uwolnieniem do otoczenia w sposób niekontrolowany. Zdarzenia takie można przewidzieć teoretycznie, oszacować prawdopodobieństwo ich zajścia, ale nie można ściśle określić miejsca i czasu ich wystąpienia, jak również dokładnie oznaczyć zasięgu oddziaływania i skali ryzyka dla ludzi i środowiska. W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1219) sytuację taką określa się mianem poważnej awarii i rozumie się przez nią zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Artykuł 249 cytowanej ustawy nakłada na prowadzącego zakład, stwarzający możliwość wystąpienia poważnej awarii – obowiązek zapewnienia, aby zakład ten był zaprojektowany, wykonany, prowadzony i likwidowany w sposób zapobiegający awariom przemysłowym i ograniczający ich skutki dla ludzi oraz środowiska.

Baza Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim, ze względu na ilości substancji niebezpiecznych (palnych) magazynowanych na jej terenie, zgodnie z rozporządzeniem ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 roku, w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, decydujących o zaliczeniu zakładu do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 138) została zaklasyfikowana do zakładów o zwiększonym ryzyku. Tym samym prowadzący zakład, w myśl ustawy Prawo ochrony środowiska zobowiązany, jest m.in. do podjęcia odpowiednich przygotowań w zakładzie, w tym również w porozumieniu ze służbami ratowniczymi, które cyklicznie kontrolują takie zakłady, w celu zapobiegania powstawaniu awarii, zaś w przypadku ich wystąpienia – opanowania zdarzenia oraz zminimalizowania jej skutków.

Baza Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim przekazała Komendantowi Powiatowemu Państwowej Straży Pożarnej w Oleśnicy informacje niezbędne do opracowania zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego zgodnie z wymaganiami art. 261 ustawy Prawo ochrony środowiska. Opracowanie zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, leży w gestii Komendy Wojewódzkiej PSP (art. 265 POŚ), przy czym, Komendant Wojewódzki PSP ma prawo odstąpić od jego przygotowania, jeśli z informacji dostarczonych przez prowadzącego zakład wynika, w sposób niebudzący wątpliwości, że nie występuje ryzyko rozprzestrzeniania się skutków awarii poza zakład (art. 266 POŚ).

Dodatkowe informacje dotyczące Bazy Paliw nr 19 w Grabownie Wielkim, w zakresie nieobjętym tajemnicą handlową i/lub tajemnicą przedsiębiorstwa, można uzyskać kierując pisemny wniosek na adres:

PERN S.A.

Wyszogrodzka 133

09-410 Płock

Informacje związane z:

• zatwierdzonymi raportami o bezpieczeństwie lub ich zmianami;
• przyjętymi zewnętrznymi planami operacyjno-ratowniczymi;
• przedłożonymi zgłoszeniami zakładów;
• pozytywnie zatwierdzonymi programami zapobiegania poważnym awariom;
• kontrolami planowanymi w terenie;
• możliwością udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego (na 30 dni przed jego przyjęciem);
• instrukcjami o postępowaniu mieszkańców na wypadek wystąpienia awarii;
• corocznie aktualizowanym wykazem substancji niebezpiecznych znajdujących się w zakładach o dużym ryzyku;
• odstąpieniem od sporządzenia zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego

podawane są również przez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej (na mocy art. 267 POŚ).